Wpływ hałasu na zdrowie człowieka
Intensywność i czas oddziaływania hałasu na słuch człowieka to czynniki warunkujące ryzyko uszkodzenia słuchu. Przyjmuje się, że ryzyko zawodowego uszkodzenia słuchu wzrasta znacznie przy przekroczeniu poziomu 85 dB.
Co to jest hałas?
Hałasem w szerokim znaczeniu nazywamy dźwięk, który jest niepożądany w danym czasie czy warunkach. Inna definicja to iż hałasem nazywa się poziomy głośności dźwięków, które są przyczyną uszkodzeń słuchu.
Najczęściej potocznie używa się określeń: nieprzyjemny, dokuczliwy dźwięk.
Intensywność i czas oddziaływania hałasu na słuch człowieka to czynniki warunkujące ryzyko uszkodzenia słuchu. Przyjmuje się, że ryzyko zawodowego uszkodzenia słuchu wzrasta znacznie przy przekroczeniu poziomu 85 dB.
Dla przykładu dopuszczalny czas pracy w hałasie o poziomie 85 db (A) wynosi 8 h, dla 88 dB(A) 4 h a dla 82 dB (A) – 16 h.
Najczęściej potocznie używa się określeń: nieprzyjemny, dokuczliwy dźwięk.
Intensywność i czas oddziaływania hałasu na słuch człowieka to czynniki warunkujące ryzyko uszkodzenia słuchu. Przyjmuje się, że ryzyko zawodowego uszkodzenia słuchu wzrasta znacznie przy przekroczeniu poziomu 85 dB.
Dla przykładu dopuszczalny czas pracy w hałasie o poziomie 85 db (A) wynosi 8 h, dla 88 dB(A) 4 h a dla 82 dB (A) – 16 h.
Skutki hałasu - uszkodzenie słuchu
W dobie postępującej urbanizacji i uprzemysłowienia naszej całej planety hałas jako realne zagrożenie staje się niemal wszechobecny – czego konsekwencją są częste uszkodzenia słuchu niezwiązane z procesem starzenia się organizmu.
W patogenezie uszkodzenia słuchu, której bezpośrednią przyczyną jest hałas rozróżnia się dwa mechanizmy-mechaniczne uszkodzenie struktur ucha wewnętrznego oraz stres metaboliczny. Dodatkowo w uszkodzeniu słuchu pewną rolę odgrywać może upośledzenie krążenia w ślimaku.
Do powstania niedosłuchu może przyczynić się krótkotrwały dźwięk o dużym natężeniu jak również wielogodzinny stały hałas. Więcej o tym co to jest niedosłuch odbiorczy i jakie są jego przyczyny przeczytasz w tym artykule: niedosłuch i jego przyczyny.
W patogenezie uszkodzenia słuchu, której bezpośrednią przyczyną jest hałas rozróżnia się dwa mechanizmy-mechaniczne uszkodzenie struktur ucha wewnętrznego oraz stres metaboliczny. Dodatkowo w uszkodzeniu słuchu pewną rolę odgrywać może upośledzenie krążenia w ślimaku.
Do powstania niedosłuchu może przyczynić się krótkotrwały dźwięk o dużym natężeniu jak również wielogodzinny stały hałas. Więcej o tym co to jest niedosłuch odbiorczy i jakie są jego przyczyny przeczytasz w tym artykule: niedosłuch i jego przyczyny.
Metaboliczne uszkodzenie słuchu
Opisano dwie teorie patomechanizmu uszkodzenia słuchu.
Pierwsza zwana metaboliczną odnosi się do poziomów hałasu poniżej 125 dB. Tu dominują zmiany zwyrodnieniowe związane z zaburzeniami metabolicznymi w narządzie Cortiego.
I tak, zaburzenia te mogą być spowodowane:
Pierwsza zwana metaboliczną odnosi się do poziomów hałasu poniżej 125 dB. Tu dominują zmiany zwyrodnieniowe związane z zaburzeniami metabolicznymi w narządzie Cortiego.
I tak, zaburzenia te mogą być spowodowane:
- stresem oksydacyjnym, który jest związany z wewnątrzkomórkową produkcją wolnych rodników tlenowych. Przy nadmiernym hałasie, wewnątrzkomórkowy system antyoksydacyjny przestaje być wydolny i może dochodzić do zniszczenia komórek słuchowych i błon jądrowych.
- nadmiernym uwalnianiem neuroprzekaźnika na synapsie pomiędzy komórką słuchową wewnętrzną, a włóknem nerwowym aferentnym prowadząc ostatecznie do ich śmierci. Jest to tak zwane „zatrucie neuroprzekaźnikowe”.
- zaburzeniami krążenia w prążku naczyniowym, które prowadzą do niedotlenienia tkanek.
Mechaniczne uszkodzenie słuchu
Teoria mechaniczna dotyczy poziomu hałasu o natężeniu powyżej 125 dB SPL.
Uszkodzenie mechaniczne ślimaka, polegające na dezorganizacji rzęsek komórek słuchowych, aż po całkowite zniszczenie narządu Cortiego i przerwania błony Reissnera oraz błony podstawnej.
W tym przypadku uszkodzeniu może ulec również błona bębenkowa lub struktury ucha środkowego.
Patomorfologia uszkodzeń narządu słuchu zgodnie z teorią fali wędrującej Bekes’yego wskazuje, że największe uszkodzenia występują w części błony podstawnej, która ulega największemu wychyleniu pod wpływem fali akustycznej. U człowieka miejsce to znajduje się 9-10 mm od okienka owalnego. Jest to obszar odpowiedzialny za odbiór dźwięków o częstotliwości 4 kHz. Jest on wskazany za najbardziej podatny na zniszczenia ze względów anatomicznych, bo podatny na działanie odkształceń mechanicznych. Za przyczynę uszkodzeń tego obszaru podawane są właściwości rezonansowe przewodu słuchowego zewnętrznego, który wzmacnia natężenie fali dźwiękowej w częstotliwościach 2000-5000 Hz. Powyższe dotyczy doświadczeń z zastosowaniem tonów czystych lub hałasu wąskopasmowego.
Natomiast dźwięki o niskich częstotliwościach docierają do szczytu ślimaka wywołując zmiany morfologiczne w tym obszarze.
Nawet krótkotrwała ekspozycja na hałas szerokopasmowy (szum biały) powoduje zmiany na dużej przestrzeni (w II, III i IV zakręcie ślimaka).
Działanie hałasu o dużym natężeniu powodować może zniszczenia nie tylko w obszarach odpowiadających za odbiór dźwięku a również w obszarach sąsiadujących z nimi, powodując rozległe zmiany patologiczne.
Najbardziej wrażliwe na działanie hałasu są komórki słuchowe zewnętrzne (outer hair cells –OHC).
Zmiany w ich strukturach zachodzą w kolejności uszkodzeń komórek 3-go i 1-go rzędu a następnie 2-go rzędu.
Komórki słuchowe wewnętrzne (IHC) pozostają nienaruszone. Nawet w przypadku całkowitego wypadnięcia komórek OHC.
Działanie krótkotrwałe hałasu powoduje zniszczenie komórek słuchowych oraz podporowych ślimaka. Długotrwała ekspozycja na hałas może doprowadzić do zmian w prążku naczyniowym, degeneracji włókien w nerwu słuchowego i komórek zwoju spiralnego, a także wyższych struktur drogi słuchowej.
Hałas może powodować niedosłuch czasowy TTS (temporary treshold shift), gdy czas ekspozycji jest krótki lub PTS (permanent treshold shift) –nieodwracalny ubytek słuchu na skutek długotrwałej ekspozycji na hałas.
Uszkodzenie mechaniczne ślimaka, polegające na dezorganizacji rzęsek komórek słuchowych, aż po całkowite zniszczenie narządu Cortiego i przerwania błony Reissnera oraz błony podstawnej.
W tym przypadku uszkodzeniu może ulec również błona bębenkowa lub struktury ucha środkowego.
Patomorfologia uszkodzeń narządu słuchu zgodnie z teorią fali wędrującej Bekes’yego wskazuje, że największe uszkodzenia występują w części błony podstawnej, która ulega największemu wychyleniu pod wpływem fali akustycznej. U człowieka miejsce to znajduje się 9-10 mm od okienka owalnego. Jest to obszar odpowiedzialny za odbiór dźwięków o częstotliwości 4 kHz. Jest on wskazany za najbardziej podatny na zniszczenia ze względów anatomicznych, bo podatny na działanie odkształceń mechanicznych. Za przyczynę uszkodzeń tego obszaru podawane są właściwości rezonansowe przewodu słuchowego zewnętrznego, który wzmacnia natężenie fali dźwiękowej w częstotliwościach 2000-5000 Hz. Powyższe dotyczy doświadczeń z zastosowaniem tonów czystych lub hałasu wąskopasmowego.
Natomiast dźwięki o niskich częstotliwościach docierają do szczytu ślimaka wywołując zmiany morfologiczne w tym obszarze.
Nawet krótkotrwała ekspozycja na hałas szerokopasmowy (szum biały) powoduje zmiany na dużej przestrzeni (w II, III i IV zakręcie ślimaka).
Działanie hałasu o dużym natężeniu powodować może zniszczenia nie tylko w obszarach odpowiadających za odbiór dźwięku a również w obszarach sąsiadujących z nimi, powodując rozległe zmiany patologiczne.
Najbardziej wrażliwe na działanie hałasu są komórki słuchowe zewnętrzne (outer hair cells –OHC).
Zmiany w ich strukturach zachodzą w kolejności uszkodzeń komórek 3-go i 1-go rzędu a następnie 2-go rzędu.
Komórki słuchowe wewnętrzne (IHC) pozostają nienaruszone. Nawet w przypadku całkowitego wypadnięcia komórek OHC.
Działanie krótkotrwałe hałasu powoduje zniszczenie komórek słuchowych oraz podporowych ślimaka. Długotrwała ekspozycja na hałas może doprowadzić do zmian w prążku naczyniowym, degeneracji włókien w nerwu słuchowego i komórek zwoju spiralnego, a także wyższych struktur drogi słuchowej.
Hałas może powodować niedosłuch czasowy TTS (temporary treshold shift), gdy czas ekspozycji jest krótki lub PTS (permanent treshold shift) –nieodwracalny ubytek słuchu na skutek długotrwałej ekspozycji na hałas.
Opracował: Sebastian Robert Bibliografia: „Audiologia Kliniczna” Pod redakcja prof. dr hab. Med. Marioli Śliwińskiej-Kowalskiej.
Inni czytali również
Share with friends
